Dzisiaj jest poniedziałek. Wtorek, to tylko iluzja. Stąd też dzisiejszy wpis jest poniedziałkowym.

Telewizja w miarę regularnie, raz na kilka lat próbuje wykorzystać znane i uznane formaty rozrywki. Nie chodzi tutaj o teleturnieje, ale, nawet w większym stopniu, o seriale. Stąd też, jeżeli rozłożymy poszczególne produkcje na czynniki pierwsze, to bardzo często okazuje się, że to wszystko już kiedyś było. Czasem jednak właśnie „to wszystko” jest w rzeczy samej głównym elementem produkcji. Problem, czy też raczej sprawa powracania do uznanych koncepcji dotyczy nie tyle motywów wykorzystywanych w opowieści, a w równym stopniu sposobu konstruowania samej produkcji.

Chciałbym tutaj przedstawić czołówki do reprezentantów pewnego gatunku telewizyjnej rozrywki, który na razie stracił na popularności w formie właściwej, ale zapewne za parę lat wróci do łask. Chodzi tutaj o telewizyjne antologie, które obecnie istnieją chyba wyłącznie pod postacią seriali, gdzie cały sezon podporządkowany jest jednemu motywowi. Nie tak dawno jednak modne były antologie, gdzie każdy odcinek gwarantował samodzielną opowieść. Gatunek ten, jak w praktyce wszystko w telewizji, wywodził się zresztą z radia, gdzie tego typu produkcje były bardzo popularne. Wspominałem zresztą kiedyś o Cieniu, który właśnie zaczynał jako antologia, aby potem zostać superbohaterem i ważną postacią dla kultury popularnej.

Zaczynamy od Strefy mroku. Serial Roda Serlinga, który nie tylko go wymyślił i wyprodukował, ale także napisał scenariusze większości odcinków. Strefa była i jest uważana za jeden z najważniejszych seriali telewizyjnych w amerykańskiej telewizji. Zarazem jest to prawdopodobnie najlepszy serial fantastycznych (tak horror, jak i s-f), jaki tam powstał. Choć dzisiaj może wydawać się niesamowitym, że kiedyś udawało się zmieścić rozbudowaną fabułę w 30 minutach, ale tamci scenarzyści potrafili to zrobić.

O swego rodzaju sukcesie serialu najwięcej mówi to, że bardzo wiele odcinków było potem przerabianych na zdecydowanie mniej udane filmy kinowe. Dodajmy też, że na tymże serialu wychowało się całe pokolenie amerykańskich filmowców, którzy potem wielokrotnie się doń odwoływali.

Czołówka jest bardzo charakterystyczna. Głos Serlinga tłumaczy nam pokazywany obraz. W duchu trochę radiowym (przywodzącym na myśl między innymi Inner Sanctum) informuje nas o tym, że właśnie otwieramy drzwi, które mają nas wprowadzić do opowieści.

Wypada w tym miejscu zaznaczyć, że Strefa nie była w latach, kiedy ją nadawano jedynym serialem tego typu. Oprócz niej mieliśmy także całkiem popularne (i nią inspirowane) The Outer Limits, które jednak miało znacznie dłuższe odcinki. Elementem, z którego chyba obecnie najbardziej znany jest ten serial są dwa odcinki do scenariuszy Harlana Elisona: Demon with a Glass Hand i Soldier. Ten pierwszy dzięki wykorzystaniu budynku Bradbury’ego, który potem zawitał do Blade Runnera. Ten drugi zaś, gdyż Elison zawarł umowę ze studiem Hemdale i z Orion Pictures, które przyznało (wbrew reżyserowie), że Terminator Camerona został oparty na jego scenariuszu.

Nie pokazuje tutaj jednak oryginalnej czołówki serialu, a jego swego rodzaju kontynuacji. Oto w latach 90-tych kanadyjscy producenci przygotowali serial oparty na podobnym schemacie i wykorzystujący licencję The Outer Limits. Różnił się on jednak wyraźnie od oryginału pewnym elementem narracyjnym. Serial był nadawany w tak zwanej kablówce (w stacji Showtime, potem Sci-Fi Channel), stąd też jednym z elementów mających zachęcić widzów do jego oglądania były sceny rozbierane. Przeważnie groteskowe i tandetne.

Czołówka jest w rzeczy samej powtórzeniem oryginału. Łącznie z narracją, która informuje widza, że stracił kontrolę nad telewizorem, a widoczne zakłócenia, to nie jest awaria anteny, czy odbiornika, a świadectwo tego, że właśnie trafił pod władzę tajemniczych twórców programu. Trzeba przyznać, że owe „prosimy nie regulować odbiorników” jest chyba najlepszym przykładem jak bardzo zmieniła się w przeciągu wielu lat telewizja.

Skoro jesteśmy przy nagości wspomnieć wypada o pod tym względem najbardziej zaskakującej antologii, czyli Hunger. Serial wyprodukowany przez spółkę Ridley’a i Tony’ego Scotta korzystał z nazwy znanego filmu z Catherine Deneve i Davidem Bowie. Fabularnie nie miał wiele z nim wspólnego, poza tym, że dotykał spraw nadnaturalnych. Drugim wspólnym elementem był narrator, o ile w pierwszym sezonie każda opowieść była wprowadzana i kończona przez Terence’a Stampa, który wypowiadał różne mądre słowa, tak w drugim sezonie rolę tę pełnił już David Bowie, co miało stanowić wyraźne nawiązanie do oryginału. Trzecim elementem wspólnym była natomiast nagość. Było jej tyle, że nawet panowała i panuje opinia, że było to właściwie takie soft-porno dla intelektualistów, którym wstyd się było przyznać, że chcą obejrzeć Pamiętniki czerwonego pantofelka. Stąd też dzięki Hunger mieli ten sam poziom nagości, ale z dodanym pseudointelektualnym sosem. Ów intelektualizm widać po czołówce, która jest niezwykle artystyczna.

W gruncie rzeczy najciekawsze jest to, że w tejże produkcji wystąpiło całkiem sporę grono znanych potem aktorów i aktorek, a reżyserowali ludzie raczej uznani. Ciekawe, że rzadko się wspomina, iż Daniel Craig zaczął karierę od roli łotra w Sharpie i złotej rączki w pornosie…

Czołówki niestety nigdzie nie ma, ale w dużej mierze zapowiedź pierwszego sezonu ją dobrze oddaje. Mamy dużo dziwnych obrazów, trzeszczącą muzykę i napisy mające wzmóc w widzach niepokój i zdenerwowanie. Taki tam horror.

Ostatnią antologią, o której chcę wspomnieć są Opowieści z krypty. Serial oparty na starym komiksie grozy z lat 50-tych zyskał sobie niewątpliwą popularność. W dużej mierze dzięki temu też, że podobnie jak miało to miejsce w przypadku Hunger, reżyserowali i grali znani filmowcy. Z pewnego pokolenia Hollywood chyba prawie wszyscy twórcy zawitali do krypty. Czołówka jest pięknym wykorzystaniem modeli. Najpierw mamy otwierającą się bramę, potem stare domostwo, tajne przejście, a na końcu czeka nas krypta. Tam przebywa (w komfortowej trumnie) strażnik tejże, który będzie zapraszał nas do historii. Mamy tutaj do czynienia z opowieściami z dreszczykiem.

Antologii było wiele. Nie ma tutaj miejsca, aby omówić wszystkie. Wymienione tutaj charakteryzują się jednak bardzo starannym przygotowaniem czołówki. Wyjątkiem jest Hunger, ale i tam widać było pewien pomysł. Co także jest ważne, sama czołówka jest pewnego rodzaju opowieścią. Wynika to z tego, że ma ona połączyć w jednolitą całość bardzo wiele różnorodnych historii. Dlatego też trzeba o wiele uważniej podejść do tego, jak się ją konstruuje. Nie wystarczy tylko wrzucenie kilku scen z całego sezonu serialu, zamiast tego, trzeba stworzyć pewnego rodzaju ramę, na której będą wisieć kolejne odcinki.

Pomimo daleko idącej globalizacji popkultury dalej można znaleźć pewne nisze, gdzie całkiem znany serial w Ameryce, nie jest tak popularny gdzie indziej. Przy czym dotyczy to przeważnie produkcji, które nie są wielkimi przebojami, ale posiadają normalną liczbę widzów i są nadawane przez tradycyjne stacje telewizyjne. Wszystko, co wychodzi z kablówek ma zdecydowanie większą popularność globalnie, co wynika tak z famy, jaką się cieszą produkcje HBO, czy od nie dawna Showtime, jak i tego, że są one bardziej odważne, co dla wielu jest równoznaczne z byciem dorosłymi.

Jednakże nie znaczy to, że nie warto oglądać zwykłego Foxa, czy ABC w poszukiwaniu czegoś ciekawego. Czasem w ogólnie dostępnej telewizji można trafić na perełki, które zasługują na więcej uwagi. Wspominałem już tutaj o cudownym serialu Danger 5. Był on (i jest, czekamy na drugi sezon) bardzo starannie zrobioną parodią kina lat 60-tych, pełną inteligentnych nawiązań i absurdalnego poczucia humoru. Nie jest to jednak jedyny serial w tym duchu. W amerykańskiej, należącej do Foxa, stacji FX możemy znaleźć bardzo ciekawą produkcję. Chodzi o serial animowany skierowany do dorosłego widza. Tytuł jest prosty i krótki: Archer.

Serial opowiada o przygodach specjalnego agenta Sterlinga Archera, który pracuje dla ISIS. Jest to bliżej nieokreślona agencja wywiadowcza dbająca o światowe bezpieczeństwo, chociaż raczej mamy tutaj do czynienia z prywatnym przedsięwzięciem. To nie jest CIA, a raczej coś w rodzaju Blackwater. Szefem ISIS jest Mallory Archer, matka Sterlinga, którą można określić mianem zimnej i bezwzględnej kobiety. Przeważnie pije ona alkohol i romansuje między innymi z szefem KGB majorem-generałem Nikolaiem Jackovem (jak widać dowcip w serialu nie zawsze jest wysokich lotów). Poza Sterlingiem w ISIS można znaleźć Lanę Kane, która jest firmie potrzebna, aby utrzymać różnorodność etniczną, a poza tym jest świetną agentką i byłą kochanką Sterlinga. O ile z tego pierwszego jest dumna, to druga kwestia wiąże się w dużej mierze z problemami. Archer nie pozwala jej zapomnieć, że kiedyś byli razem, także i na misjach, co zdecydowanie utrudnia wykonywanie zadań. W ISIS znajdziemy także księgowego Cyrila Figgisa, będący typowym inteligentem pracującym z dokumentami i kompletnie nieradzącym sobie z pracą w agencji. Jest też i miejsce dla doktora Kriegera, który jak samo nazwisko wskazuje jest niemcem. Wychował się w nazistowskiej enklawie w Argentynie i należy wyraźnie i zdecydowanie napisać: jest szalony. Jego niezwykłe i tajemnicze eksperymenty przeważnie nie mają sensu, acz są odpowiednio straszne (różne pokręcone klony, to najłagodniejsza rzecz, wymyślił także robo-rękę do samoduszenia się). Jego ukochaną jest hologram (inteligentny i mający własną świadomość) przedstawiający typową japońską dziewczynkę z anime, a i jej głos jak i zachowania pasują doskonale do wyglądu. Do tego dochodzi Ray Gilette, stereotypowy i potrzebny na pokładzie agent homoseksualista. Pam Poovey zajmująca się HRem pulchna nimfomanka o bogatym życiu nocnym, polegającym na braniu udziału w nielegalnych wyścigach samochodowych i turniejach walki na pięści. Na końcu wspomnijmy o sekretarce Carol/Cheryl, która jest mocno niezrównoważoną kobietą, której wszystko się kojarzy kompletnie nie z tym, z czym powinno.

Mamy oto tło, które raczej krzyczy o dysfunkcyjności bohaterów. Kim jest zaś Sterling, poza tym, że jest agentem? Mamy oto nadętego egoistycznego dupka, który jest skrajnym seksistą, niczego nie traktuje poważnie i cały czas pije. Ma on służącego Woodhouse’a, którego, choć ten wychowywał go od maleńkości, traktuje jak przedmiot. Dodajmy, że Woodhouse jest weteranem pierwszej wojenki światowej i nagrodzonym medalami żołnierzem. Przeżył on wiele w swoim życiu, ale cały czas wspomina Reggiego, towarzysza z okopów (a raczej z samolotów), a poza tym jest narkomanem. Na domiar złego Archer regularnie korzysta z usług prostytutek i uwielbia filmy Burta Reynoldsa do tego stopnia, że kiedy tylko może próbuje odtworzyć w prawdziwym życiu sceny z Gator i White Lines. Czy może istnieć bardziej odstręczająca osoba?

Inni bohaterowie nie są wiele lepsi, co widać nawet z tej krótkiej rozpiski powyżej. W związku z tym, czy można lubić któregokolwiek z nich? O dziwo tak, w dużej mierze dzięki temu, że są oni do tego stopnia przejaskrawieni, że aż pocieszni. Jest to bardzo klarowna parodia pewnych schematów i stereotypowych zagrań popkultury, gdzie najważniejszym jest popisanie się polityczną poprawnością, a nie próba stworzenia z poszczególnych bohaterów czegoś ciekawego. No to nasi bohaterowie tutaj są chodzącymi kliszami takich zachowań.

Serial dzieje się w latach 60-tych, czasie idealnym dla seriali szpiegowskich. Jednakże są to lata 60-te z telefonami komórkowymi, internetem i innymi tego typu rzeczami. Mamy KGB, ale to nie przeszkadza, aby główny bohater mówił o Top Gun. Całość jest zawieszona w jakimś abstrakcyjnym niedoczasie, co pozwala prowadzić dowolną historię w serialu, pełną popkulturowych odniesień. Nie tylko do filmów Reynoldsa, ale też do całej Bondowej serii (jest odcinek dziejący się na Moonrakerowej stacji kosmicznej), Bionic Man/Bionic Woman, czy też w piątym sezonie z Miami Vice.

Archer, to specyficzne produkcja, gdzie humor oparty na kulturowych nawiązaniach miesza się z dosyć prostackimi żartami z seksu i narkotyków. Twórcom udaje się jednak zachować pewną równowagę pomiędzy poszczególnymi typami komedii. Oczywiście nie jest to serial dla każdego, ale jeżeli ktoś ma zwariowane poczucie humoru i bawi go, że główny bohater nie ma problemu z sianiem całkowitego zniszczenia dookoła, to powinien się on tej osobie spodobać. Archer, to nowy Max Smart (ale ten prawdziwy, a nie filmowa podróbka).

Dzisiejszy wpis jest takim dodatkiem do dwóch starszych tekstów. Swego czasu pisałem o serialu Chrisa Cartera Harsh Realm, bardzo przyjemnej cyberpunkowej produkcji, jak też o bodajże pierwszym serialu osadzonym w tej stylistyce, czyli Max Headroom. Teraz przyszła pora na raczej krótki przegląd innych aktorskich cyberpunkowych wizyt w telewizji. Dokonany on będzie w formie przypomnienia czołówek.

Serialowy Robocop jest ciekawym przypadkiem robienia z mrocznego i poważnego filmu serialu dla całej rodziny. No prawie całej. Głównie młodszej jej części. Czołówka jest ciekawym skrótem historii znanej nam z produkcji w reżyserii Verhoevena. Przy czym wprowadzone dodatkowe elementy, czyli postaci nieznane wcześniej, nie są w żadnym stopniu wytłumaczone. Widać wyraźnie, że były one dodane trochę na doczepkę, co widać choćby po tym, że choć sam serial oglądałem, to nikogo z nowych postaci nie pamiętałem. Chociaż muszę przyznać, że komputerowy duch przypomina mi bardzo mocno Johny Mnemonica. Jest to zresztą, obok samej idei człowieka-maszyny, jeden z bardziej związanych z cyberpunkiem, elementów serialu, które sprawiają, że o nim tutaj wspominam. Owa uduchowiona postać miała bardzo dużą rolę dla fabuły.

Podobnie jak Robocop tylko jeden sezon na antenie telewizorów przetrwał całkiem ciekawy TekWar. Serial na podstawie serii powieści „napisanych” przez Williama Shatnera opowiadający a agencji detektywistycznej w przyszłości walczącej z różnymi przestępcami. Początkowo (w serii filmów telewizyjnych szczególnie) głównym tematem były rozgrywki z handlarzami groźnym narkotykiem znanym jako Tek. Czołówka jest pięknym przykładem zestawienia podstawowych stereotypów, jakie mamy odnośnie cyberpunka. Stąd też całość zaczyna się od ujęcia pokazującego cyberprzestrzeń, a potem mamy nowoczesne bronie, samosterujące się samochody i przestępców. Oczywiście dodajmy też tajemniczych azjatów, którzy są stałym elementem wszelkich cyberpunkowych wizji z tamtych lat. W gruncie rzeczy brakuje tylko wyzywających strojów, ale za to jest ujęcie wirtualnego seksu, które sprowadza na odbiorcę dziwne torsje.

Pewnym ciekawym przypadkiem jest następny serial. Powyżej mieliśmy dwie produkcje oparte na licencji, co jednak zrobić, jak licencjonodawca nie chce się zgodzić na sprzedanie praw? Można spróbować to obejść i w przypadku Total Recall 2070 twórcy zwyczajnie kupili prawa do innego opowiadania Philipa K. Dicka. Dla każdego, kto oglądał serial jasnym było, że mamy do czynienia z produkcją opartą na motywach Blade Runnera, do której dodano elementy z Total Recall. Nawet główny bohater wygląda niczym Deckard.

Serial opowiada o policjancie, któremu zginął partner zabity przez zepsutego androida. Jakież było jego zdziwienie, gdy na nowego partnera dostał maszynę. Jeżeli komuś coś się kojarzy z pewnym niedawno skasowanym serialem, to chyba należy zapukać do JJ Abramsa z prośbą, aby poszukał bardziej oryginalnych pomysłów. W każdym razie w Total Recall 2070 to jest dopiero początek problemów. Nikt nie wie skąd wziął się ten android, w tym także policja. Ta i wiele innych zagadek powoli były odkrywane przez cały sezon. Mamy tutaj do czynienia z serialem, który bardzo starannie buduje atmosferę tajemnicy wymagając jednocześnie od widza, aby oglądał po kolei odcinki. Tutaj rzeczywiście łączyły się one w jednolitą całość i zdarzało się, że jakieś wydarzenie z początku sezonu, które wtedy nie miało większego znaczenia, potem okazało się brzemienne w skutkach. Niestety Total Recall 2070 przetrwało na ekranie tylko jeden sezon.

Sama czołówka dosyć wyraźnie odwołuje się, podobnie jak miało to miejsce w przypadku TekWar, do pewnych utartych schematów, jeżeli chodzi o cyberpunk. Zarazem jednak mamy wyraźnie podkreślane pochodzenie od Blade Runnera. Począwszy od skupienia się na oczach bohatera, przez choćby sceny „sekcji” androidów. Ujęcie z Marsem, potrzebne ze względów licencyjnych, jest ledwie dodatkiem i to raczej na siłę. Od razu jednak zaznaczę, że drugi „Recallowy” motyw, czyli kwestia pamięci, odgrywa całkiem dużą rolę w serialu.